Türkiye dahil Avrupa Birliği’ne girmeye aday ülkelerin üyelik müzakereleri sürecinde kriter olması önerilen “Avrupa Basın Özgürlüğü Şartı,” Avrupa Parlamentosu seçimlerinin tartışıldığı bugünlerde yeniden gündem oldu.
Avrupa’nın dört bir yanından 48 genel yayın yönetmeni, Avrupa Basın Özgürlüğü Şartı (European Charter on Freedom of the Press) adlı 10 maddelik belgeyi 25 Mayıs 2009’da Hamburg’da imzalamış ve Avrupa Komisyonu’na iletmişti.
25 medya kuruluşunun oluşturduğu Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF) o günden beri bu belgenin, AB üyelik müzakerelerinde resmi kriter olarak kabul edilmesi için çalışıyor.
Aşırı sağın yükselişte olduğu kıtada Avrupa Parlamentosu seçimlerinin sonuçları tartışılırken, bu belgeyi sosyal medyada gündeme getiren #Ivote4PressFreedom (Basın özgürlüğüne oy verdim) etiketi paylaşıldı.
Basın özgürlüğü vurgusu
Bugünlerde dijital gazetecilikle ilgili güncellemeler yapılması tartışılan Avrupa Basın Özgürlüğü Şartı’nın maddeleri şöyle:
Madde 1: Basın özgürlüğü demokratik bir toplum için elzemdir. Onu savunmak ve korumak, çeşitliliğinin yanı sıra siyasi, toplumsal ve kültürel misyonlarına saygı göstermek, tüm hükûmetlerin görevidir.
Madde 2: Sansüre izin verilemez. Tüm mecralarda bağımsız gazetecilik, hükûmetin siyasi garantisi veya yasal müdahaleleri olmaksızın zulüm ve baskılardan muaftır.
Madde 3: Gazetecilerin ve medyanın bilgi toplama ve yayma hakkı vardır. Fikirler tehdit, kısıtlama veya cezaya tâbi tutulmamalıdır.
Devletlerin sorumluluğu
Madde 4: Gazetecilik kaynaklarının korunmasına kesin suretle saygı gösterilir. Bilginin kaynağını bulma veya editoryal gizliliği ihlal etme amacıyla haber merkezlerinin, özel odaların veya gazetecilerin bilgisayarlarının gözetlenmesi, elektronik olarak dinlenmesi veya aranması kabul edilemez.
Madde 5: Tüm devletler medyanın işini yaparken hukukun ve yetkililerin tam koruması altında olduğunu garanti etmek zorundadır. Bu durum, özellikle de gazetecilerin veya medya çalışanlarının taciz ve/veya fiziksel saldırılardan korunması konusunda geçerlidir. Yargı bu hakların tehdit veya ihlal edilmesini dikkatle soruşturmalı ve cezalandırmalıdır.
Madde 6: Medyanın ekonomik geçimi, devlet veya onun kontrolündeki kurumlar tarafından tehlikeye atılmamalıdır. Ekonomik yaptırım tehdidi de kabul edilemez. Özel sektördeki şirketler medyanın gazetecilik yapma özgürlüğüne saygı duymalıdır. Gazetecilik içeriği üzerinde baskı kurmamalı, ticari içerik ile gazetecilik içeriğini karıştırmaya kalkmamalıdırlar.
Bilgiye erişim hakkı
Madde 7: Devlet veya onun kontrolündeki kurumlar, medyanın ve gazetecilerin bilgiye erişim özgürlüğüne engel olamaz. Onların bilgi sağlama görevini desteklemekle görevleridir.
Madde 8: Medya ve gazeteciler, yurt dışında olanlar da dahil tüm haber ve bilgi kaynaklarına engelsiz erişim hakkına sahiptir. Yabancı gazetecilere, haber yapma amacıyla istedikleri vize, akreditasyon ve diğer gerekli belgeler gecikmeksizin verilmelidir.
Madde 9: Her devlet kamuoyuna tüm ulusal ve yabancı medya ile diğer bilgi kaynaklarına erişim sağlamalıdır.
Madde 10: Hükûmet, gazetecilik mesleğine girişi sınırlandıramaz.
