Türkiye Gazeteciler Sendikası’nın (TGS) 2022-2023 Basın Özgürlüğü Raporu 3 Mayıs Dünya Basın Özgürlüğü Günü’nde açıklandı. Ülkü Şahin ve İlyas Coşkun’un hazırladığı bu yılki raporun odağında, gazetecilere yönelik yaşam hakkı ihlalleri ve şiddet vakalarındaki cezasızlık pratiği var. Hukuk profesörü İbrahim Özden Kaboğlu’nun cezasızlığın kökenindeki sorunları ve çözüm yollarını değerlendirdiği makalesi de raporda yer aldı.
Tam metnini şu sayfada bulabileceğiniz TGS Basın Özgürlüğü Raporu’nda son bir yıl şu verilerle özetlendi:
- 96 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı.
- 43 gazeteci sözlü olarak tehdit edildi.
- 32 gazeteci tutuklandı.
- 3 Mayıs 2023 tarihi itibarıyla 47 gazeteci gazetecilik faaliyeti nedeniyle cezaevinde.
Gazeteci Sedat Yılmaz ve Dicle Müftüoğlu 3 Mayıs #DünyaBasınÖzgürlüğüGünü'nde tutuklandı.
Gerçeklere kelepçe vuramayacaksınız. Meslektaşlarımızı serbest bırakın! pic.twitter.com/N6hmtfzI3h
— Gazeteciler Sendikası (@TGS_org_tr) May 3, 2023
- Tutuklu gazetecilerin %80’i “silahlı örgüt üyeliği suçu” ile suçlanıyor.
- 11 gazeteci cezaevinden tahliye edildi.
- 97 gazeteci gözaltına alındı. Gazeteciler gözaltında toplam 1.087 saat kaldı.
- 33 gazeteci haklarında açılan soruşturmalar nedeniyle ifade verdi.
- Geçtiğimiz yıl görülen 125 ceza yargılamasında 263 gazeteci yargılandı. 35 davada karar çıktı. 90 yargılama devam ediyor. 55 yıl 1 ay 21 gün hapis cezası verildi.
- 63 gazeteci beraat etti.
- 19 bin TL adli para cezasına hükmedildi.
- Gazeteciler aleyhine açılan 14 tazminat davasının 7’sinde karar çıktı. Toplamda 120 bin TL tazminata hükmedildi.
- 4.148 habere ve 46 haber sitesine erişimin engellenmesine karar verildi.
- 682 haberin tamamının veya bir bölümünün internetten tamamen kaldırılmasına karar verildi.
- 9 haber içeriği, unutulma hakkı gerekçesiyle arama motorlarından kaldırıldı.
- Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’ndan (RTÜK) 58 ayrı idari para cezası kararı çıktı. RTÜK toplamda 13.703.913 TL idari para cezası kesti. 33 defa yayın durdurma cezası verdi.
- Basın İlan Kurumu (BİK), Evrensel gazetesine 2019’dan itibaren vermediği ilan ve reklamları 22 Ağustos 2022 tarihli kararıyla tümüyle iptal etti.
“Depremde 26 medya çalışanı hayatını kaybetti”
6 Şubat 2023 tarihli depremlerin ardından TGS’ye ulaşan verilere göre en az…
- 26 gazeteci ve basın çalışanı depremde hayatını kaybetti.
- 2 gazeteci, “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” (TCK 217) suçlamasıyla tutuklandı.
- 6 gazeteci gözaltına alındı.
- 4 gazeteci ifadeye çağrıldı.
- 18 gazeteci linç girişimine varan fizikî saldırıya maruz kaldı.
- 21 gazetecinin ise haber yapması tehdit edilerek engellendi.
- 3 gazetecinin iş akdine son verildi veya istifaya zorlandı.
- RTÜK, deprem ile ilgili yayınlar nedeniyle toplamda 4.324.251 TL idari para cezası ve beş kez yayın durdurma kararı verdi.
- Arama kurtarma çalışmaları sırasında sosyal medyaya bant daraltma uygulaması yapıldı.
“Hürriyet ve Halk TV’de hukuksuzluk sürüyor”
Rapora göre gazetecilerin ekonomik ve sosyal hakları bağlamında tablo şöyle:
- Gazetecilik faaliyeti yürüten işletmelerdeki kayıtlı çalışan sayısı 27.241’e yükseldi. Gazetecilerin, iş kolunda toplam kayıtlı çalışan sayısı içinde oranı %27,4
- 2022 yılı resmî genel işsizlik oranı %10,4 ve yüksekokul ve fakülte mezunları içinde işsizlik oranı %11,3 iken gazetecilik mezunları arasındaki işsizlik oranı %15,7
- 2022 yılında da gazetecilik mezunları (%15,7), sosyal hizmetler (%22,4) ve sanat (%16,2) mezunlarının ardından en yüksek işsizliğe maruz kalan üçüncü kesim oldu.
- İşsizliğin ve güvencesiz istihdamın neden olduğu karamsarlığı TGS, yürüttüğü başarılı örgütlenme kampanyaları ile dağıtıyor.
- TGS, işkolunda toplamda 15 farklı işletmede yetkili. Görüşmelerin çeşitli aşamalarda sürdüğü dört işletmede daha toplu iş sözleşmesi imzalanması halinde bu sayı 19 olacak. Bu şirketlerin 8’i uluslararası, 7’si ulusal ve 4’ü yerel düzeyde faaliyet yürütüyor.
- İşverenlerin sendika karşıtı tutum ve ısrarı bu dönemde de görülüyor. TGS’nin Hürriyet gazetesi ve Halk TV ile ilgili yetki davaları çeşitli aşamalarda devam ediyor.
- İşverenlerin yetki itirazlarına, uzun süren yetki davalarına ve bu süreçte işverenlerin işten atma tehditlerine rağmen TGS, Ocak 2023 verilerine göre üye sayısını 1671’e taşımayı başardı.
- TGS, gazeteciler arasında örgütlenme deneyimi ve tarihi olan tek sendika olarak bu dönemde de öne çıkıyor.
RSF Basın Özgürlüğü Endeksi’nde Türkiye serbest düşüşte
Merkezi Paris’te bulunan Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi‘ni bugün açıkladı.
Rapora göre Türkiye, basın özgürlüğünde 180 ülke içerisinde 16 sıra birden gerileyerek 165’inciliğe düştü.
RSF, 2023 Dünya #BasınÖzgürlüğü Endeksi’nde #Türkiye’yi 180 ülke içerisinde 165. sırada gösterdi. Geçen yıl gazetecilikte hak arama performansı sayesinde 149. sıraya yükselen 🇹🇷, Kürt medyasına yönelik toplu tutuklama ve tehditkar sosyal faktörlerden 16. sıra geriledi #RSFIndex pic.twitter.com/F27dVDU4lz
— RSF Türkçe (@RSF_tr) May 3, 2023
Uluslararası örgütler: “Gazeteciler kusursuz fırtınayla karşı karşıya”
Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI), RSF, ARTICLE 19, Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF), Osservatorio Balcani Caucaso Transeuropea (OBCT) ve Uluslararası Af Örgütü Türkiye (AI) de İstanbul’da düzenledikleri basın toplantısında, Türkiye’ye ekimde düzenledikleri ortak basın özgürlüğü misyonuna dayanan raporu açıkladı.
Raporda, “Türkiye’deki gazeteciler, bağımsız haberciliği susturmak ve kamusal tartışmayı sessizleştirmek için tasarlanmış fiziksel, yargısal ve mevzuata dayalı tehditlerden oluşan kusursuz bir fırtınayla karşı karşıyadır” dendi.
IPI ve çeşitli basın özgürlüğü/insan hakları grupları “Kritik Seçim Yılında Medyaya Yönelik Kısıtlamalar” raporunu sunmak ve siyasetçilerden medya baskısına son vermelerini talep etmek için İstanbul'da bir basın toplantısı düzenledi.
Basın açıklaması 👇https://t.co/GnHYusFn2a pic.twitter.com/miVQ98QYnO
— IPI – The Global Network for Independent Media (@globalfreemedia) May 3, 2023
