Tüm dünyada bağımsız medya için zorlu geçen bir yılda, Avrupa’nın en iyi gazetecilerine verilen prestijli ödüller, İtalya’nın Bari kentinde sahiplerini buldu.
Bağımsız medyanın krizle mücadeleye devam ettiği bir dönemde, 2025 Avrupa Basın Ödülü‘nün (European Press Prize) 6 daldaki kazananları, nitelikli gazeteciliğin değerini ve gücünü bir kez daha ortaya koydu. Geçen çarşamba düzenlenen tören öncesinde konuşan ödül jürisi başkanı gazeteci Alan Rusbridger şunları söyledi:
- Bu ne cesaret, ne hayal gücü, ne yetenek, ne de dürüstlük! İşte yazarlar ve fotoğrafçılar; editörler ve veri gazetecileri; kodlayıcılar ve kameramanlar günün en önemli konularını ele alıyor ve bunu ilgi çekici ve hayatî yollarla yapıyorlar. Avrupa Basın Ödülü, kasvete karşı en iyi panzehir. Anlaşılabilir bir şekilde, bugün haber sektörünün durumu hakkında o kadar çok endişe var ki, Avrupa’nın her yerinde ve ötesinde kararlı gazeteciler tarafından hâlâ olağanüstü işler yapıldığını unutmak kolay.
2025 ödülü için başvurular Ekim 2024’te başlamış ve 14 Aralık’ta sona ermişti. Bu süreçte 44 ülkeden 810’dan fazla başvuru 5 ana kategoride değerlendirildi: Seçkin Habercilik Ödülü, İnovasyon Ödülü, Araştırmacı Gazetecilik Ödülü, Göç Gazeteciliği Ödülü ve Kamusal Söylem Ödülü. Ayrıca her yıl olduğu gibi, jürinin istisnai bulduğu gazetecilik işleri, Özel Ödül dalında değerlendirildi.
Araştırmacı gazeteciliğin farklı yansımaları
Seçkin Habercilik Ödülü, Berlin’de yaşayan serbest gazeteci Jessica Bateman’ın “Gençken Annemin Başına Bir Şey Mi Geldi” başlıklı araştırmasına verildi. Merkezi ABD’de bulunan Politico gazetesinde yayımlanan haberde, Yunanistan’daki iç savaş sonrasında Yunan çocuklarının siyasî motivasyonlarla evlat edinilmesi ve bunun bir “uluslararası evlat edinme endüstrisinin kurulmasına” yol açışı anlatılıyor. Jüri, “Bateman’ın anlatımı bizi doğrudan aile birleşmelerine, bu skandaldan etkilenenlerin iç düşüncelerine ve duygularına götürüyor” değerlendirmesinde bulundu.
İnovasyon Ödülü, Alman kamu yayıncısı Bayerische Rundfunk’un (BR) başını çektiği bir dizi haber kuruluşunun “Gözetim Altında” isimli araştırmasına verildi. Katharina Brunner, Rebecca Ciesielski, Ingo Dachwitz, Sebastian Meineck ve Maximilian Zierer’in hazırladığı çalışmada, Almanya’daki milyonlarca kişiden mobil uygulamalar yoluyla toplanan 3,6 milyar konumsal veri noktası analiz edildi. Habere göre bu veri gözetimi, Alman yetkililerin de güvenliğini tehlikeye atıyor.
Araştırmacı Gazetecilik Ödülü, Moldova gazetesi Ziarul de Gardă’dan Măriuța Nistor ve Natalia Zaharescu’nun “Moskova’nın Hizmetinde” başlıklı çalışmasına gitti. Moldova’da 2024’te yapılan cumhurbaşkanlığı seçimleri ve Avrupa Birliği referandumu sürecinde Moskova’nın etkisini araştıran muhabirler, gizli kameralar ve sahte kimlikler kullanarak ülkedeki Rus destekli şebekeye sızmayı başardı. Bu şebekeyi, Moldova’da banka yolsuzluğundan hüküm giyince Moskova’ya kaçan İlan Şor adlı oligarkın yönettiği ortaya çıktı. Jüri, “Rus parasının ve etki ağlarının Moldova’da nasıl çalıştığını gösteren akıl almaz bir gizli soruşturma” diyerek haberi övdü.
Yaratıcı fikirler, anlamlı hedefler
Kamusal Söylem Ödülü, Polonyalı gazeteci-yazar Katarzyna Boni’nin Gazeta Wyborcza’da yayımlanan “Dünyanın Sonundaki Anneler” adlı çalışmasına verildi. “Sonu gelen bir dünyaya çocuk doğurmalı mısınız” diye soran yazar, hamileyken kuzey ve güney kutuplarına yaptığı 7 haftalık geziden izlenimlerini anlatıyor. Jüri, bu röportajı, “kişisel deneyim, iklim değişikliği, ebeveynlik ve karbon ayak izini ustaca harmanlayan özgün bir eser” olarak nitelendirdi.
Göç Gazeteciliği Ödülü, Brüksel’de yaşayan serbest gazeteci Gabriela Galvin’in “Danimarka’nın Dadı Devletinde ‘Batılı Olmayan’ Olarak Büyümek” başlıklı çalışmasına verildi. Merkezi ABD’de bulunan New Lines dergisinde yayımlanan araştırma, 2019’dan beri Danimarka’nın “getto” veya “paralel toplum” olarak etiketlenen mahallelerinde ailelerin, bir yaşına gelen çocuklarını kreşe gönderme zorunluluklarına odaklanıyor. Çalışma, jüri tarafından “göç ve göçmenliğin tüm karmaşıklıklarına bakan, parlak bir şekilde nüanslı ve detaylı bir eser” olarak değerlendirildi.
Özel Ödül, Azerbaycan’dan Abzas Media ve Forbidden Stories ortaklığına verildi. The Guardian, Le Monde ve ZDF gibi birçok Avrupalı yayıncının da destek verdiği “Bakü Bağlantısı Projesi” kapsamında, toplam 15 medya kuruluşundan 40 gazeteci, Azerbaycan’da tutuklanan meslektaşlarının çalışmalarını kaldığı yerden devam ettirdi. Jüri, bu projeyi, “meslekte saf işbirliği ve dayanışma” olarak nitelendirdi.
2025 Avrupa Basın Ödülü’nde dereceye girenlerin tam listesi şu sayfada bugün yayımlandı. Bu yıl ilk kez İtalya’da düzenlenen töreni, geçen yıl Araştırmacı Gazetecilik Ödülü’nü kazanan Sara Manisera yönetti. Avrupa’daki gazetecilerin bağlarını güçlendirmeyi amaçlayan etkinlikte her dal için 10.000 Euro para ödülü veriliyor.
Gazetecilik ödülleri veritabanı: Ödüllü haberleri arşivlerde aradık
SIGMA ödülleri açıklandı: Dünyadan 10 veri gazeteciliği örneği
