10 gün boyunca 5 sitede manşet olan 250 haberin imza ve mahreçlerini inceledik. Haberlerin %54’ünde muhabir imzası kullanıldı. Bu imzaların %69’unda erkeklerin, %31’inde kadınların ismi yazılıydı.
Türkiye’de haberi üretenlerin emeği yayın sürecinde sık sık görmezden gelinebiliyor. Muhabirin imzasına veya derleme ise haberin alındığı ajansa birçok içerikte yer verilmiyor. Gazetecilik dilinde “mahreç” denilen haber konumu da gizlenebiliyor. Emeği çiğnemenin yanı sıra tüm bu tercihler, gazeteciliğin temel ilkelerinden olan şeffaflığı da zedeliyor.
Haberlerde imza ve mahreç kullanımına dair durumu güncel verilerle ortaya koymak istedik. Bu amaçla Hürriyet, Milliyet, Sözcü, Sabah ve Habertürk’ün internet sitelerinde, 1-10 Eylül döneminde ana sayfanın en görünen 5 manşet alanında yayımlanan haberleri inceledik.
135 haberde muhabir imzası var, 115’inde yok
Toplam 250 haberin bağlantılarını da içeren ham veri kümesini şuradan indirebileceğiniz bu mini araştırmamızda gözümüze çarpan bulgular özetle şöyle:
- Bu dönemde 5 sitede manşet olan 135 haberde (%54) muhabir imzasına yer verildi, 115’inde ise bu bilgi yer almadı.
- 39’ar haberinde muhabir imzası kullanan Hürriyet ve Sabah, 5 site arasında bu alanda ilk sırayı paylaştı. Sadece 6 haberinde muhabir imzası kullanan Habertürk ise sonuncu oldu.
İmzaların konumunda cinsiyetçi bir yanlılık yok
- Bu dönemde kadın muhabirlerin imzasını taşıyan haberler en çok Sabah'ta (15), en az Habertürk'te (0) yayımlandı. Hürriyet’in 2, Sabah’ın 1 haberinde erkek ve kadın muhabirlerin ortak imzası kullanıldı.
- Muhabir erkek de olsa kadın da olsa, imza varsa sayfanın en üstünde yer aldı. Yani muhabir imzasının sayfadaki konumunda cinsiyetçi bir yanlılık en azından bu dönemde, bu sitelerdeki haberler açısından yoktu.
En çok derleme Habertürk’te, mahreç kullanımı çok nadir
- Kendi markasını imza olarak en sık kullanan Habertürk (50 haberin 14’ü), Anadolu Ajansı imzasına da 15 haberde yer verdi. Böylece muhabirin isminin geçmediği en fazla “derleme” habere yer veren site Habertürk oldu.
- Bir haberin nereden (hangi şehirden) geçildiğini gösteren mahreç ise 250 haberin sadece 4’ünde yer aldı (%1,6).
Dünyada durum görece iyi: ABD’de %57 erkek, %41 kadın
Medyada cinsiyet eşitliği bağlamında, muhabir imzası konusunda da dünyada birçok ülke Türkiye’nin ilerisinde.
Örneğin, 2021’de yapılan bir araştırmaya göre ABD medyasının genelinde imzaların %57’sinde erkeklerin, %41’inde kadınların ismi yer alıyor.
12 ülkede 2018’de yapılan bir başka araştırmaya göreyse Avrupa’da durum karışık. Haber imzalarında erkek ağırlığı İtalya'da %63'e kadar çıkarken Portekiz'de %20'ye kadar iniyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: VERİ GAZETECİLİĞİ
İki haritayla: Hangi ilde, hangi medya kuruluşu daha çok aranıyor?
92.892 siyaset haberinin okurda uyandırdığı duyguları yapay zekâyla analiz ettik
