Manşetlerde Gazze: “Neredeyse savaş çığlıkları atan gazeteler, haber siteleri var”

7-16 Ekim tarihleri arasında Türkiye’de 19 gazetenin birinci sayfalarında yer alan 1.639 haberin 375’i, yani %22’si İsrail-Gazze savaşını konu alıyordu. 131’i manşet olan bu haberlerde “Ümmet ayakta” ve “Bu terör devleti yok edilmeli” gibi başlıklar da kullanıldı. “Neredeyse savaş çığlıkları atan gazeteler var” diyen deneyimli gazeteci ve okur temsilcisi Faruk Bildirici, gazetecilik ilkelerine göre habercilerin olup biteni olanca çıplaklığıyla aktarırken düşmanlık ve nefreti körüklememeye de özen göstermesi gerektiğini vurguluyor.

Gazze Şeridi’nde iktidarı elinde bulunduran Hamas, 7 Ekim’de İsrail’e yönelik büyük bir saldırı başlatmış, İsrail hava saldırıları ve topçu ateşiyle karşılık vermişti. İki taraftan gelen resmî açıklamalara göre bugüne dek Gazze’de yaşamını yitiren Filistinliler’in sayısı 4.600’ü aştı, Hamas saldırılarında ise 1.400’ü aşkın İsrailli hayatını kaybetti. Ölenler arasında en az 23 gazeteci de var.

Çatışmaların ilk 10 gününde incelediğimiz 19 gazetenin birinci sayfalarında toplam 1.639 haber yer aldı.  Bu haberlerden 375’i, yani %22,8’si savaşla ilgiliydi. 131’i manşete taşınan Gazze haberlerinde savaş, zulüm, işgalci, soykırım, katliam, katil, vurdu, patladı ve ölüm gibi kelimeler sıkça kullanıldı:

Manşet olan haberlerin %52’si Gazze hakkındaydı. İzlenen gazetelerde kullanılan başlıkları şu tabloda görebilirsiniz.

Faruk Bildirici: “Teşhir etmek, belgelemek ve aktarmak zorundayız”

Hürriyet gazetesinde yaklaşık 10 yıl okur temsilciliği görevini yürüten ve bugün de “medya ombudsmanı” olarak eleştirilerini kamuoyuyla ve gazetecilerle paylaşmaya devam eden Faruk Bildirici, İsrail-Gazze savaşının ilk 10 günündeki bu manşetleri şöyle değerlendirdi:

• Neredeyse savaş çığlıkları atan gazeteler, haber siteleri var. Yeni Şafak, “Ümmet Ayakta”, “Bu Terör Devleti Yok Edilmeli” manşetiyle çıktı önceki gün. Hamas’ın sivilleri öldürmesi, ardından İsrail’in sivil katliamına girişmesi, dinler arası bir savaş değil. Ama olup biteni “ümmet ayakta” diye yansıtmak, savaşı Batı-Doğu ya da İslam-Hıristiyanlık/Musevilik arası bir savaş olarak görmek, göstermek anlamına geliyor. Bunun üzerinden Batı ve Hıristiyanlık/Musevilik düşmanlığı, nefreti körükleniyor. Haberler ve yazılar da bu yaklaşıma göre şekillendiriliyor.
• Elbette mağdurlara odaklanmak, sivil katliamlarının sorumlusunu teşhir etmek gerekli. İsrail hastaneleri bombalar, kadın-çocuk demeden sivil insanları katlederken ve yüzbinlerce insanı yerinden yurdundan sürerken biz gazeteciler bunu görmezden gelemeyiz. Teşhir etmek, belgelemek, dünyaya, insanlara olup biteni olanca çıplaklığıyla aktarmak durumundayız.
• Bütün çatışmalı süreçlerde olduğu gibi yapılması gereken temelde barış gazeteciliği. Bu da her şeye rağmen bütün taraflara empati geliştirmeyi, sorunun kökenine inmeyi ve çözüme yönelik çaba harcamayı da gerektirir. Oysa burada tek yanlı, dar kalıplara sıkışmış ve çatışmayı daha da derinleştirici bir çaba sergileniyor. Öyle ki; okurlarını, izleyicilerini mümkün olsa silahla kuşanıp İsrail’e karşı savaşmak için Gazze’ye yönlendirmeye çalışan bir gazetecilik yapılıyor. Buradan kimse kazançlı çıkmaz.

Günlere göre haber sayılarının dağılımı şöyle gerçekleşti:

Gazetelerin manşetlerinde son çatışmaları konu alıp almadığına dair dağılımsa şöyle oldu:

Not: Bu araştırma için verilerin tutulmaya başlandığı tarih 7 Ekim 2023’tür. Hamas’ın İsrail’e karşı başlattığı “Aksa Tufanı” harekâtı da sabaha karşı başladığı için ilk gün basılı gazetelerin hiçbiri bu konuya yer vermedi. Dolayısıyla her tabloda %10’luk kesimi 7 Ekim tarihi oluşturuyor. Anayurt ve Sonsöz gazeteleri 8 gün boyunca incelendi.

İLGİLİ:

Barış Gazeteciliği: Denemeye değer!