10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü vesilesiyle, gazetecilik ve gazeteciler hakkındaki sözleri derledik. Kutlama mesajlarında sıkça gördüğünüz alıntıların yanı sıra, gazetecilikle ve gazetecilerle ilgili bazı sözleri Türkçe olarak ilk kez bu geniş derlemede bulacaksınız. Yaklaşık 100 sözün kimisi yüceltici, kimi eleştirel, kimi de alaycı…
Uğur Mumcu’nun gazetecilik hakkında sözleri
- Bilgi sahibi olmadan, fikir sahibi olunmaz.
- Gazeteci, haber ve bilgi kaynağına en çabuk ulaşan ve bu kaynaklardan edindiği bilgi ve haberleri okurlara sunan insan demektir.
- Gazetecinin bu görevini yapabilmesi için habere, olaya, olguya, belgeye ve bilgiye dayalı yazılar yazması gerekir. Bunun için de gazetecinin güvenilir kişi olması zorunludur. Sır saklayan, haber ve bilgi kaynağını gizlemesini bilen, gerektiğinde hükûmetlere ve güç odaklarına karşı savaşmayı göze alan insan, gazetecidir.
Abdi İpekçi’nin gazetecilik hakkında sözleri
- Gazeteci edebiyatçı değildir. Röportajlarımızda bir sanatçı yazarın anlatım ustalığını bulamayacaksınız. Gazeteci tarihçi de değildir. Olayları geniş bir zaman perspektifi ile incelemesi, yorumlaması beklenmez. Ona düşen, gerçekleri yaşandığı an içinde aktarmaktır. Ama okurların gazeteciden istedikleri, bekledikleri başka bir şey de vardır: Uzak görüşlülük, yani eski deyimle kehanet… Bugünü anlatan gazeteciden yarının ne olacağı da sorulur. Bizim röportajlarımızda da ister istemez o kaçınılmaz soruyu cevaplama çabası güdülmüştür.
- Basın hürriyetini koruma yolu, kendi kendini kontroldür.
Öldürülen diğer gazetecilerin, gazetecilik hakkında sözleri
- Eğer biz gazeteciler doğru bildiklerimizi yazmayacaksak neyi yazacağız? Ahmet Samim
- Ben gazeteciyim. Ben yazmazsam, o yazmazsa kim yazacak? Çetin Emeç
- Bu ülkede Abdi İpekçi’ler Uğur Mumcu’lar öldürüldü, onlarca gazeteci cezaevinde yattı, yatıyor. Onlarca, yüzlerce gazeteci de fiziki saldırıya maruz kaldı, ben de onlardan bir tanesiyim. Ben de böyle bir saldırıya dün akşam maruz kaldım. Bu benim başıma gelen ilk saldırı değil; daha önce pek çok yerde silahlı saldırı ve suikast girişimine maruz kaldım. Bundan sonra da mutlaka bunlar başıma gelecek. Sebebi de şu; gazetecilik mesleğimi yapmaya çalışıyorum. Ben bugün de yazdım, yarın da yazmaya devam edeceğim. Güngör Arslan
Sabahattin Ali’nin gazetecilik hakkında sözleri
- Ey cılız bir kalemden dile gelen hakikat. Sen devleri bile korkutacak kadar mı korkunçsun…
- Markopaşa meğer ne büyük bir kuvvetmiş. Biz onlardan, onlar bizden korkuyor. Korku dağları beklermiş, şimdi matbaaları bekliyor. Hiçbir matbaa Markopaşa’yı basmıyor. Muharirleri nezaret altına alınır, mahkemeye verilir. Tehdit edilir. Sözüm ona rekabet maksadıyla sürülerek mizah gazetesi çıkarılır.
- Hayatımızı, halka hakikatleri anlatmak yolunda harcıyoruz.
Yaşar Kemal’in gazetecilik hakkında sözleri
- Basın zanaat değil sanattır, yaratıcılıktır, dirençtir. Basın hiçbir çıkarın yanında olmamalıdır, kendi çıkarı olsa bile. İşte basının özgür olması budur.
- Gazetecilik bir yaratıcılıktır. Gazete okuyucusunu kendi yetiştirir.
- Röportajı bir edebiyat dalı saymak ne, röportaj bal gibi edebiyattır. Onu haberden ayıran nitelik onun edebiyat gücüdür.
Mehmet Ali Birand’ın gazetecilik hakkında sözleri
- Gazeteci mikrofonu uzatır, ancak kimseyi konuşmaya zorlayamaz. Her mikrofon gördüğünde çenesi boşalan politikacılar söylediklerinin hesabını verirler. Kimse gazeteciye “neden mikrofon uzattın, soru sordun?” diyemez…
- Gazetecinin görevi, devleti kollamak, siyasetçi gibi davranmak değildir. Onun görevi, doğru haber yapmaktır.
- Bizim meslekte çok iyi bilinen, uluslararası bir deyiş vardır: Aptal soru yoktur. Aptal yanıt vardır.
Diğer önemli gazetecilerden bazılarının gazetecilikle ilgili sözleri
- Genç gazeteci arkadaşlarıma! Bu meslek yorucu bir meslektir. Ama, insan büyük bir zevkle çalışır. Kalemine daima efendi kal, uşak olmamaya gayret et. Mecbur kalırsan kır, sakın satma. Sedat Simavi
- Kadın olarak foto muhabirliği yapmak o kadar zor bir şeydi ki, anlatamam… Bir erkeğin yapamayacağı işleri başardık. Semiha Es
- Milletlerin ihtiyacı, mevcut bir kötülüğün örtbas edilmesi ve ortalığın uyuşturulması değil; açığa vurulması, teşhis ve tedavi edilmesidir. Ahmet Emin Yalman
- Ben kendi kendime hürriyet ilan ettim. Hiçbir baskıdan korkmuyorum. Olayları günü gününe izleyecek ve bu deftere yazacağım. Sabiha Sertel
- Evet, haber verilmeli ama zararlı olmamaya, toplumu yanlış yönlendirmemeye özen gösterilmeli, daha doğrusu yazılı ve sözlü basın eğitim işlevini asla unutmamalı… Yoksa gücünü kötüye kullanmış olur. Duygu Asena
- Gazetecilik, bir köpek havlamasını halka okutacak surette yazmaktır. Refi Cevat Ulunay
- Muhabir alt, yazar üst seviyede görülüyor. Oysa gazeteyi ayakta tutan muhabirdir. Dünyaya bin kere gelsem, bin kere bu mesleği seçerim. Gazetecilik halkın huzuru, memleketin huzuru demektir. Vasfiye Özkoçak
- Önemli olan iyi sezmek. Ben sezgilerimle hareket ederim. Haberi sezgilerimle ve zamanında olay yerinde olma yeteneğimle yakalarım. Savaş Ay
- Gazeteciliğe girdin mi artık her şeyi göze alıp çalışman lazım. Direnmekten vazgeçmemek lazım, dimdik durmak lazım, kafa tutmasını bilmek lazım, tehlikeyi göze almak lazım. Bunu yapamayacak güçte olanlar girişmesinler bu işe. Hıfzı Topuz
Dünyanın önemli gazetecilerinin gazetecilikle ilgili sözleri
- Korkmayın. Onların korkmaya devam etmesini sağlayın. Seymour Hersh
- Kalpten olmayan tek bir sözcük bile yazmadım. Asla da yazmayacağım. Nellie Bly
- İyi gazetecilik insanları akılsızca eğlendirmek yerine, onları zorlamalıdır. Carl Bernstein
- İnsanlara yakın olmak için gazeteciliği seçtim. Gerçeği değiştirmek kolay olmayabilir ama en azından onların sesini dünyaya duyurabildim. Şirin Ebu Akile
- Önce insan, sonra gazeteci olun. Bu, gazeteciliğe aykırı değildir. Bob Woodward
- Bizi korkutamayacaklar. Haber, propaganda değildir. Manipüle edilmemeli, çarpıtılmamalı ve sansürlenmemelidir. Son dönemdeki gelişmeler, etik ilkelerimize sıkı sıkıya bağlı kalarak halka hakikati duyurma kararlılığımızı daha da pekiştirdi. Maria Ressa
- Gazetecililik etiği, insanın kendi önyargı ve taraflılıklarının farkına varıp bunların habere yansımasını engellemesini öngörür. Walter Cronkite
- Gazetecilik, bir geleceğe inanma eylemidir. Ann Curry
- Gazetecilikte, gerçeği söyleyip şeytanı utandırmaktan daha yüce bir kanun yoktur. Walter Lippmann
- Gazetecilik, iktidarı ve iktidar odaklarını gözetlemek demektir. Amira Hass
- Gerçeğe ulaşmaya çabalamak demek, kalıpyargıları ve klişeleri reddetmek anlamına gelir. Harold Evans
- Yorum yapmak serbest ama olgular kutsal. C. P. Scott
- Gazetecilik asla sessiz kalamaz. Onun en büyük erdemi ve en büyük kusuru budur. Şaşkınlığın yankıları, zafer kazanıldığı iddiaları ve korku emâreleri hâlâ havadayken gazetecilik konuşmalı ve bunu derhal yapmalıdır. Henry Anatole Grunwald
-
İyi gazeteciliğin ve iyi televizyonculuğun dünyayı daha iyi bir yer yapabileceğine inanıyorum. Christiane Amanpour
- İkna edici olmak için inandırıcı olmalıyız. İnandırıcı olmak için muteber olmalıyız. Muteber olmak için doğrudan şaşmamalıyız. Edward R. Murrow
- Gazetecilik tarihin ilk taslağıdır. Phil Graham
- Gazetecilik: Boşlukları doldurma yarışını kazanma yeteneği. Rebecca West
- Gazeteciyiz ve misyonumuz açık: Olgularla kurguları ayırt etmek. Dmitriy Muratov
- Gazeteciler zor sorular sormadıklarında finoluk yapmakla suçlanıyorlar. Zor soru sorduklarında ise kabalık ettikleri eleştirisini alıyorlar. Neyse ki derimiz kalın. Gwen Ifill
- Herkesin yayıncı olduğu bir dünyada kimse editör değildir. Günümüzde karşı karşıya olduğumuz tehlike bu. Scott Pelley
- Gazetecilik kusurlu bir meslektir ama kendi kendisini düzeltme mekanizmaları vardır. Gazeteciliğin kuralı şudur: Herkesle konuş. Lawrence Wright
- Fotoğraflarınız yeterince iyi değilse, yeterince yakından çekmemişsiniz demektir. Robert Capa
- Bir kurgudışı yazarı olarak kronolojik olguları değiştiremezsiniz ama bunun sunduğunuz hikâye için anlamlı olduğunu düşünüyorsanız zaman kiplerini ve diğer araçları kullanarak okurun bir “flashback” (zaman atlaması) yaşamasını sağlayabilirsiniz. John McPhee
- Gazetecilik, birilerinin yayımlanmasını istemediği haberleri yayımlamaktır. Gerisi halkla ilişkilerdir. Anonim [Bu söz ve türevleri, başta George Orwell ve Katherine Graham olmak üzere 20. yüzyıldan birçok gazeteci ve yazara atfediliyor. Ancak yapılan araştırmalar, bu sözün çok daha eski ve anonim olduğunu gösteriyor.]
Gazeteci olmayan ünlü isimlerin gazetecilikle ilgili sözleri
- Gazetecilerin görevi doğruyu söylemektir. Gazetecilik gerçek olgulara başvurmak, belgeleri incelemek, kayıtları keşfetmek ve hepsini doğru bir şekilde bildirmek demektir. Noam Chomsky
- 6 dürüst hizmetkârım var. Bildiğim her şeyi bana onlar öğretti. İsimleri; ne, neden, ne zaman, nasıl, nerede ve kim. Rudyard Kipling
- Özgür bir basın, özgür insanların değer verdiği diğer tüm hakların uyku nedir bilmez savunucusudur. O, zalimliğin en tehlikeli hasmıdır. Winston Churchill
- Özgürlüğümüz, basın özgürlüğüne bağlıdır ve basın özgürlüğü, onu yok etmeksizin sınırlanamaz. Thomas Jefferson
- Devletli ama gazetesiz bir ülkede veya devletsiz ama gazeteleri olan bir ülkede yaşama tercihi bana bırakılsa, ikinci şıkkı seçmekte bir an olsun tereddüt etmezdim. Thomas Jefferson
- Gazetecilik, kamuoyunu herkese aşina kılıp ifade etme bağlamında benzersiz bir mecradır. Mahatma Gandhi
- Özgür basın, iyi veya kötü olabilir. Ama hiç şüphe yok ki basın özgürlüğü yoksa bu ancak kötü olabilir. Albert Camus
- Gazetecilik aceleyle yapılan edebiyattır. Matthew Arnold
- Gazeteciliğin avcı-toplayıcı modeli artık yeterli değil. Vatandaşlar internette kendi avcılık ve toplayıcılıklarını yapabiliyor. Onların ihtiyaç duyduğu şey ise bu bilgiyi işleyecek, hazmedip örgütleyerek işe yarar kılacak birileri. Bu yüzden gazetelere veya onlar gibi bir şeye hâlâ gereksinim duyuyoruz. Philip Meyer
Atatürk’ün gazetecilik hakkında sözleri
- Basın, milletin müşterek sesidir. Bir milleti aydınlatma ve irşatta, bir millete muhtaç olduğu fikrî gıdayı vermekte, hülasa bir milletin hedefi saadet olan müşterek bir istikamette yürümesini teminde basın başlı başına bir kuvvet, bir mektep, bir rehberdir. (1922)
- Önem ve yüceliği cihan medeniyetinde açıkça kendisini gösteren basına hükûmetimizin birinci derecede önem vermesi; bu hususta sarf edeceği mesaiyi, millete ifa ile mükellef olduğu hayırlı hizmetlerin baş tarafına koyması yüksek Meclis’in kesinlikle isteyeceği hususlardandır. (1922)
- Gazeteciler, kanunun ve umumun menfaatlerinin aksine muamelelere şahit ve vakıf oldukları takdirde gerekli yayında bulunmalıdır. (1923)
- Özel maksatla neşriyat yapan bazı gazetelerin, halkın ekseriyeti üzerinde yaptığı tesir, her memlekette olduğu gibi o gazetelerin lehinde değildir. (1924)
- Türkiye basını milletin gerçek ses ve iradesinin doğduğu yer olan Cumhuriyet’in etrafında çelikten bir kale oluşturacaktır. Bir düşünce kalesi, düşünce yolu kalesi. Basın görevlilerinden bunu istemek, cumhuriyetin hakkıdır. (1924)
- Basın hürriyetinden doğan mahzurların giderilme vasıtası, yine basın hürriyetidir. (1925)
- Gazeteciler, gördüklerini, düşündüklerini, bildiklerini samimiyetle yazmalıdır. (1929)
Gazetecilik hakkında olumsuz veya alaycı sözler
Kimileri oldukça sert, kimisi esprili şu sözleri söyleyenlerden bazıları gazeteci, bazıları komedyen, bazıları da bir dönemin ABD başkanı, Hindistan başbakanı…
- Modern gazeteciliğin üzücü yanlarından biri aslında pek de önemli olmamasıdır. Dünya artık gazeteciliğin gücünü neredeyse kanıksadı. Oysa en iyi gazetecilik insanları öfkelendirmeyi başarır. Bugünse insanlar giderek daha az öfke duyuyor. Ben de bu yüzden günlük gazeteciliğin herhangi bir anlamlı değişim yaratma etkisine giderek daha kuşkucu bakıyorum. Aslında gazeteciliğe başladığımda da oldukça şüpheliydim ama artık çok büyük bir etkisizliğin söz konusu olduğunu düşünüyorum. David Simon
- Son 10 yılda öğrendiğim tüm gerçekleri haberleştirmiş olsam, Rio’dan Seattle’a kadar geniş bir coğrafyada ben dâhil yaklaşık 600 kişi şimdi hapiste çürüyor olurdu. Mutlak gerçek çok nadirdir ve profesyonel gazetecilik bağlamında tehlikeli bir metadır. Hunter S. Thompson
- Şu an bir gazetenin yayın yönetmeni değilim ve doğrulukla iyilikten asla ayrılmamaya çalışacağım ki Tanrı bir gün beni bir yayın yönetmeni yapmasın. Mark Twain
- Genel olarak konuşursak bugün en iyi insanlar gazeteciliğe, ikinci sıradakiler iş dünyasına, çöpler siyasete, pislikler de hukuka giriyor. Auberon Waugh
- Gazetecilik, insanların düşmanlarını paraya dönüştürmesi diye tanımlanabilir. Craig Brown
- Bir futbol yorumcusunun 3 haftalık yavru köpekten farkı nedir? Köpek 6 hafta sonra mızmızlanmayı keser. Mike Ditka
- Herkes için eşitliğe inanıyorum, muhabirler ve fotoğrafçılar hariç. Mahatma Gandhi
- Köşe yazarları çakaldır. Hiçbir çakal, etin tadını bir kez aldı mı artık ot yemez. Eti ona kimin getirdiğine de bakmaz. Ernest Hemingway
- Eğer bir genelevde piyanist olarak iş bulamazsanız, saray muhabiri olabilirsiniz. Max Hastings
- Bir kişinin gazete muhabiri olması, karakterinde bir hata olduğunun delilidir. Lyndon B. Johnson
- Gülümseyen bir muhabire asla güvenme. Ed Koch
- Gazeteci, hiçbir fikri olmadığı hâlde o fikri seslendirme yeteneğine sahip kişidir. Karl Kraus
- Napoleon’un bir dergi editörüne nişan alıp yanlışlıkla yayıncıyı vurduğunu üzüntüyle anımsıyoruz. Ama en azından niyetinin iyi olduğu da hatırımızda. Mark Twain
- Toplumun herşeyi öğrenmek için doyumsuz bir merakı var. Bilmeye değer şeyler hariç. Bunun farkında olan gazetecilik, bir tüccarın alışkanlıklarıyla, insanların bu talebini karşılar. Oscar Wilde
- Edebiyat ve gazetecilik arasındaki fark şu: Gazeteciliği okumak mümkün değil, edebiyatı ise okuyan yok. Oscar Wilde
- Gazetecilik işini destekleyen aklın dört sütunu şunlardır: Yalanlar, aptallık, paragözlük ve etik sorumsuzluk. Marlon Brando
- Artık gazeteci olmak isteyenlerin sayısı, kanalizasyon işçisi olmak isteyenlerden fazla değil. İkinci grubun en azından topluma bir faydası var. Stephen Fry
Gazeteciliğin Murphy Kanunları
- Gold’un Gazetecilik Yasası: Hatalarla ilgili bir yazı mutlaka hata içerir.
- Deitz’in Ego Yasası: Bahsi geçen kişi ne kadar az tanınmışsa, köşe yazısında onun ismini yanlış yazmanın yaratacağı öfke o kadar büyük olur.
- Jones’un Yayıncılık Kuralı: Bazı tashih hataları kitap baskıya girene kadar katiyen fark edilemez.
- Bloch’un Gerekçesi: Baskıdan yeni çıkan kitaptaki en kötü hata, onu eline alan yazarının açacağı ilk sayfada olacaktır.
- Fotoğrafçının İki Temel Yasası: 1. En iyi pozlar, deklanşöre son kez basmanızın hemen ardından gelir. 2. Diğer iyi pozlar ise lens kapağı kapalıyken…
- Dowling’in Fotoğraf Yasası: Tek bir güzel fotoğraf fırsatını kaçırmanız, sizde iki parça ekipman daha satın alma arzusu yaratır.
“Yes Minister” dizisinden gazeteler hakkında bir diyalog (1987)
Bernard: “[İngiltere’de] Daily Mirror gazetesini, ülkeyi yönettiğini sananlar okur. The Guardian‘ı, ülkeyi yönetmeleri gerektiğini düşünenler okur. The Times‘ı ülkeyi gerçekten yönetenler okur. Daily Mail‘i ülkeyi yönetenlerin karıları okur. Financial Times‘ı ülkenin sahipleri okur. [İngiltere Komünist Partisi’ne yakın] Morning Star‘ı, ülkeyi bir başka ülkenin [Rusya] yönetmesi gerektiğini düşünenler okur. Daily Telegraph‘ı ise ülkeyi zaten o bir başka ülkenin yönettiğini düşünenler okur.
Sir Humphrey: Peki The Sun‘ı kimler okur?
Bernard: The Sun okurları ülkeyi kimin yönettiğini umursamaz, yeter ki iri memeleri olsun…
Bu içerikteki görsellerde yazılı gazetecilik sözlerinin metinleri
- Evet, Türkiye’de özgür basın var. Türkiye’de cezaevine girmeyi, işkenceyi, öldürülmeyi göze almadan özgür olunamıyor. Mesele özgürlük dilenmekte değil, mesele özgürlüğü her gün yeniden yaratmakta. Musa Anter
- Konuşalım, okuyalım, muhakemeyi kendimiz yapalım. Böyle bir ortamda hiçbir dayatma imkân bulamaz. Hrant Dink
- Bir yazının temel kuralı, kendini ilk satırdan okutturmaktır. Suat Derviş
- Önemli olan bilgidir, bu bilgi hakkında senin ne düşündüğün değil. Anna Politkovskaya
- Matbuat hiçbir sebeple tahakküm ve nüfuza tâbi tutulamaz. Mustafa Kemal Atatürk
- Eğer bir insan romancı olabilecek kadar yetenekli, avukat olabilecek kadar zeki değilse ve elleri ameliyat yapamayacak kadar çok titriyorsa o zaman gazeteci olur. Norman Mailer
- Bir felaket veya kaza ne kadar uzaksa, haberleştirilmesi için ölü ve yaralı sayısının o kadar fazla olması gerekir. Fuller’ın Gazetecilik Yasası
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR:
Neden 10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü? Dokuz Patron Olayı nedir?
Gazeteciliğin demokrasi için önemi: Lippmann ve Dewey’nin “kamuoyu” tartışması
Hıfzı Topuz’dan 24 Temmuz öğütleri: ‘Direnmekten vazgeçmemek lazım, dimdik durmak lazım’
